VIA Character: กุญแจสู่ความสำเร็จและการตระหนักรู้ในตนเองและผู้อื่น

การศึกษา VIA Character Strength ที่ผสมผสานศาสตร์เกี่ยวกับหลักการทำงานของสมอง (Brain Based Approach) กับจิตวิทยาเชิงบวก (Positive Psychology) โดย Dr. Martin E.P. Seligman และ Dr. Christopher Peterson จะทำให้คุณสามารถคนพบจุดแข็งอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวของคุณเองและสามารถประยุกต์ใช้จุดแข็งเหล่านั้นในชีวิตประจำวันทั้งในเรื่องงานและเรื่องส่วนตัว และเริ่มใช้ชีวิตในแต่ละวันให้เป็นเวอร์ชันที่ดีที่สุดของตัวคุณเอง

ทุกคนบนโลกนี้ล้วนมี ‘จุดแข็ง’ ทุกท่านเชื่ออย่างนั้นหรือไม่คะ? แน่นอนว่าถ้าถามว่าเรามีจุดแข็งอะไร หลายคนอาจจะตอบได้บ้าง หรือบางคนก็อาจจะตอบไม่ได้เลย นั่นเป็นเพราะจุดแข็งของคนเราเป็นเรื่องที่อยู่ภายในจิตใจโดยที่เราอาจไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ราวกับเป็นฐานของภูเขาน้ำแข็งใต้มหาสมุทรที่ลึกเท่าไหร่ก็ไม่อาจทราบได้โดยง่ายค่ะ

แต่การศึกษาและการทำวิจัยทางวิทยาศาสตร์ที่อาศัยหลักการทำงานของสมอง  (Brain Based Approach) ที่ผสมผสานศาสตร์ของจิตวิทยาเชิงบวก (Positive Psychology) โดย Dr. Martin E.P. Seligman และ Dr. Christopher Peterson ผู้ทุ่มเทเวลาในการศึกษาจุดแข็งที่เป็นตัวบ่งชี้ถึงบุคลิกภาพด้านบวก (Positive Character) ของมนุษย์จนค้นพบบุคลิกภาพที่ถือเป็นจุดแข็งของมนุษย์ทั้ง 24 ประการที่เรียกว่า VIA Character Strength จะสามารถตอบคำถามทุกท่านได้ค่ะ ว่าแต่ละคนมี ‘จุดแข็ง’ เป็นอย่างไร และทำอย่างไรจึงจะสามารถดึงมันมาใช้อย่างเหมาะสมเพื่อก้าวสู่ความสำเร็จทั้งเรื่องงานและเรื่องส่วนตัวได้อย่างมหัศจรรย์ 

ทำไม VIA Character Strength ถึงสำคัญ?


โลกในยุคปัจจุบัน ผู้คนทั่วโลกกำลังดิ้นรนที่จะมีความสุขกับชีวิตเนื่องมาจากความท้าทายด้านสุขภาพจิต (Mental Health) จากการสำรวจของ McKinsey พบว่า ผู้ตอบแบบสอบถามทั่วโลกถึง 79% ให้ความสำคัญกับสุขภาพ (Health) เป็นอันดับแรก ในขณะที่ 42% ของผู้ตอบแบบสอบถามกล่าวว่าสุขภาพเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในชีวิต แต่จากรายงานของ U.S. Surgeon General กลับพบว่า 76% ของคนทำงานมีรายงานว่าพบปัญหาสุขภาพจิต (Mental Health) และจากรายงานของ FactMR พบว่า 61% ของคนทำงานใน US พบปัญหาความวิตกกังวลและความเครียด

ซึ่งปัญหาสุขภาพจิตที่เสื่อมถอย ความเครียด รวมไปถึงความวิตกกังวลทั้งในเรื่องการใช้ชีวิตส่วนตัวและเรื่องการทำงาน อาจเกิดการจากที่เราไม่สามารถจัดการกับปัญหาที่รุมเร้ามากมายในโลกที่เปลี่ยนแปลงไปได้อย่างทันถ่วงทีเพราะเราไม่รู้จัก ‘จุดแข็ง’ และการประยุกต์ใช้จุดแข็งของเราในการจัดการกับปัญหานั่นเองค่ะ

ดังนั้น การศึกษาเรื่อง VIA Character Strength นอกจากจะช่วยให้เราตระหนักถึงจุดแข็งตนเองและส่งเสริมจุดแข็งของผู้อื่นได้แล้ว เรายังสามารถประยุกต์ใช้จุดแข็งของตนเองให้เข้ากับแต่ละสถานการณ์ทำให้การสร้างแรงกระตุ้นให้กับตนเอง การยืนหยัดล้มแล้วลุก และการแก้ไขปัญหา (Problem Solving) ทำได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้การเข้าใจ Character Strength ที่อยู่เบื้องลึกเบื้องหลังในการแสดงออกทั้งการกระทำและความคิดของทั้งตนเองและผู้อื่นยังมีส่วนช่วยในการรักษาความสัมพันธ์ ลดความขัดแย้ง เพิ่มทักษะการจัดการอารมณ์และความฉลาดทางอารมณ์ (Emotional Intelligence) อีกด้วยค่ะ ซึ่งสิ่งนี้จะทำให้เรามีชีวิตที่มีความสุขและไม่กลัวการเผชิญปัญหาและความเปลี่ยนแปลง (Adaptable and Resilient) นั่นเอง

มาทำความรู้จัก VIA Character Strength กันก่อน

VIA Character Strength คือ กลุ่มลักษณะจุดแข็งในเชิงบวก (Positive Strength) ที่แสดงออกผ่านความคิด ความรู้สึก และพฤติกรรมของบุคคลที่แสดงให้เห็นถึงตัวตน (Who you are) และแก่นแท้ (Core Value) โดยจำแนกตามจิตวิทยาเชิงบวก (Positive Psychology) ซึ่งถือเป็นกระดูกสันหลังหลักและเป็นพื้นฐานที่สำคัญอย่างยิ่งของจิตวิทยาออกมาได้ทั้งหมด 24 ประการ ซึ่งเป็นที่ยอมรับในระดับสากล เพื่อทำให้คนเราสามารถรับรู้ได้ว่าแต่ละคนมีจุดแข็งใดบ้างที่ถือเป็นรากฐานสำหรับความมั่นใจในตนเองอย่างแท้จริง พร้อมทั้งสร้างพื้นฐานการตระหนักรู้ในตนเอง และช่วยให้คนเราเข้าใจได้ดีขึ้นว่าทำไมทุกคนถึงแตกต่างกัน และจะชื่นชมความแตกต่างเหล่านั้นได้อย่างไร

ศาสตร์นี้คิดค้นโดย Dr. Chris Peterson พร้อมทั้ง Dr. Martin Seligman ผู้ก่อตั้งจิตวิทยาเชิงบวกนำทีมวิจัยตลอดระยะเวลาสามปีเพื่อทำความเข้าใจ VIA Character Strength ให้ถ่องแท้ และยังเขียนหนังสือเรื่อง Character Strengths and Virtues และระบุในหนังสือเล่มนี้ใจความว่า:

VIA Character Strength ทั้ง 24 ประการที่เห็นได้ชัดว่ามีอิทธิพลทางความคิดอย่างกว้างขวางที่สุดในประวัติศาสตร์ของมนุษย์
VIA Character Strength ทั้ง 24 ประการมีอยู่ตลอดเวลาและในทุกวัฒนธรรมของโลก
VIA Character Strength ทั้ง 24 ประการมีอยู่ภายในตัวของเราทุกคน
VIA Character Strength ไม่ใช่การเพิกเฉยต่อสิ่งที่เป็นด้านลบ แต่เป็นการทำความเข้าใจแรงผลักดันเชิงบวกที่ช่วยให้เราเอาชนะความทุกข์ยากที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ของชีวิตและมีความยืดหยุ่น (Resilient) 

ลักษณะ 24 ประการของ VIA Character Strength

VIA Character Strength แบ่งออกเป็น 6 หมวด คือ 1) Wisdom ด้านปัญญาญาณ 2) Courage ด้านความกล้าหาญ 3) Humanity ด้านความเป็นมนุษย์ 4) Justice ด้านความยุติธรรม 5) Temperance ด้านการควบคุมอารมณ์ และ 6) Transcendence ด้านจิตวิญญาณ ซึ่ง 6 ด้านนี้จะทำให้เราสามารถมองเห็นการดำรงชีวิตให้มีความสุขและประสบความสำเร็จในชีวิตและการทำงานแบบองค์รวม (Holistic view) โดยมีรายละเอียดแยกย่อยในแต่ละด้านลึกลงไปอีกดังนี้

1. ด้านปัญญาญาณ (Wisdom)

คือด้านที่เกี่ยวกับความคิดและการตัดสินใจมองโลก รวมไปถึงการเรียนรู้จากประสบการณ์และการตัดสินใจมองโลกในแง่มุมอื่น ๆ ซึ่งจุดแข็งใน VIA ประเภทนี้ได้แก่ ความคิดสร้างสรรค์ (Creativity), ความอยากรู้อยากเห็น (curiosity), การตัดสินใจ (Judgement), ความใฝ่รู้ (Love of Learning), และการมีมุมมองที่หลากหลาย (Perspective)

2. ด้านความกล้าหาญ (Courage)

คือด้านที่เกี่ยวกับความกล้าในการทำบางสิ่งบางอย่าง รวมไปถึงกล้าที่จะทำสิ่งใหม่ ๆ ที่ไม่คุ้นเคย หรือมีความกล้าในการทำสิ่งที่ยากหรือสิ่งที่มีอุปสรรค รวมถึงการที่ต้องใช้สัญชาติญาณหรือ Guts Feeling ในการทำสิ่งนั้น ๆ ด้วย จุดแข็งใน VIA ประเภทนี้ได้แก่ ความกล้าหาญ (Bravery), ความซื่อสัตย์ (Honest), ความมุมานะ (Perseverance), และความกระตือรือร้น (Zest)

3. ด้านความเป็นมนุษย์ (Humanity)

คือด้านที่เกี่ยวกับการสร้างและรักษาความสัมพันธ์กับคนในชีวิตของเราทั้งในเรื่องงานเละเรื่องส่วนตัว โดยรวมไปถึงการเข้าสังคมและการปฏิบัติตนของคุณในสถานการณ์ทางสังคมด้วย ซึ่งการที่เรามีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่นก็จะส่งเสริมให้เรามีความสุขได้เพราะมี Support System ที่ดี มีคนที่คอยให้คำปรึกษาและอยู่กับเราทั้งยามทุกข์และยามสุข จุดแข็งใน VIA ประเภทนี้ได้แก่ ความใจดี (Kindness), ความรัก (Love) และความฉลาดทางสังคม (Social Intelligence)

4. ด้านความยุติธรรม (Justice)

คือด้านที่เกี่ยวกับการที่จะทำให้เราเป็นคนหนึ่งที่ดีในสังคม ไม่ว่าจะ เป็นสังคมขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ การมีจุดแข็งแบบ VIA Character Strengths ในหมวดนี้จะส่งเสริมให้เราเป็นส่วนหนึ่งที่จะทำสังคมมีความน่าอยู่ มีเสถียรภาพ มีความยั่งยืนและยุติธรรม เหมือนกับการที่เราจะสามารถเป็นพลเมืองที่ดีของสังคมได้ ซึ่ง จุดแข็งแบบ VIA ในประเภทนี้ ประกอบด้วย ความยุติธรรม (Fairness), ความเป็นผู้นํา (Leadership), การทำงานเป็นทีม (Teamwork)

5. ด้านการควบคุมอารมณ์ (Temperance) 

คือด้านที่เกี่ยวกับการควบคุมตนเองให้มีความยับยั้งชั่งใจ ไม่ให้ไปทำสิ่งต่าง ๆ ที่อาจจะเป็นพฤติกรรมที่ไม่ดี รวมถึงอารมณ์ต่าง ๆ ด้วย จุดแข็งแบบ VIA ในด้านการควบคุมอารมณ์นี้ประกอบด้วย การให้อภัย (Forgiveness), ความอ่อนน้อมถ่อมตน (Humility), ความรอบคอบ (Prudence) และ การมีวินัยในตนเอง (Self-regulation)

6. ด้านจิตวิญญาณ (Transcendence) 

หากเราพูดถึงจุดแข็งแบบ VIA Character Strengths ในด้านนี้ หลายคนอาจรู้สึกว่า จุดแข็งเหล่านี้ดูเป็นสิ่งที่จับต้อง ได้ยาก และดูเหมือนไม่เกี่ยวข้องกับการมีชีวิตที่มีความสุขและมีความหมาย แต่ในปัจจุบันมีการศึกษาและทำวิจัยมากมายที่ค้นพบว่าเรื่องภายในตนเองที่เกี่ยวข้อง กับด้าน Spiritual หรือบางสิ่งที่นอกเหนือจากตนเองเป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยให้เรามีความสุข โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเวลาที่พบกับความยากลําบาก เพราะสิ่งเหล่านี้ จะเป็นตัวช่วยประคับประคองจิตใจได้เป็นอย่างดี จุดแข็งแบบ VIA ในด้านจิตวิญญาณ ประกอบด้วย การรู้จักบุญคุณ (Gratitude), ความหวัง (Hope),  ความเชื่อเรื่องจิตวิญญาณ (Spirituality), การชื่นชมต่อความงามและความเป็นเลิศ (Appreciation of Beauty and Excellence) และ การมีอารมณ์ขัน (Humor)

ทำไมถึงแบ่ง VIA Character Strength ออกเป็น 24 ประการ?

บางครั้งมีคนถามว่า “ทำไมถึงแบ่ง VIA Character Strength ออกเป็น 24 ประการ? ทำไมไม่เพียงแค่ 6 หรือ 10?” คำตอบก็คือ “ความสำคัญของจุดแข็งที่ให้ทั้ง 24 ประการ จะแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับบุคคลและสถานการณ์ ทำให้เราสามารถเข้าใจสิ่งที่รองรับความคิด การกระทำ และสิ่งให้ให้คุณค่าภายใน ใน range ที่กว้างขึ้นและมีความจำเพาะเจาะจงมากขึ้น”

VIA Character Strength บ่งบอกถึงความเป็นตัวเราตลอดชีวิตหรือไม่?

อย่าพึ่งตกใจนะคะ เพราะ Character Strength ไม่ได้เป็นแบบใดแบบหนึ่งไปตลอดชีวิต เมื่อเราเติบโตขึ้น มีมุมมองใหม่ ๆ และประสบการณ์ในชีวิตที่เปลี่ยนไป มันก็สามารถเติบโตได้เช่นกันค่ะ ซึ่งสิ่งนี้จะคล้ายคลึงกับแนวคิดทัศนคติแบบเติบโต (Growth Mindset) ของ Dr. Carol Dweck ที่ได้อธิบายไว้ว่า สำหรับใครบางคนอาจคิดว่าความสามารถของพวกเขามีจำกัดและความล้มเหลวใด ๆ ทำให้พวกเขาไม่กล้าก้าวต่อ ในขณะที่คนอื่น ๆ อีกหลายคนอาจมีความเชื่อว่าพวกเขาสามารถพัฒนาความสามารถของตนเองได้ และความล้มเหลวนั้นเป็นเพียงก้าวสำคัญในการปรับปรุงสำหรับครั้งต่อไปให้ดียิ่งขึ้นกว่าเดิม

Character Strength ก็มีในลักษณะเดียวกัน พูดได้เลยว่ามันไม่มีจุดสิ้นสุดในการพัฒนา Character Strength ของคุณและสามารถเปลี่ยนแปลงไปตามสถานการณ์ที่เราพบเจอในแต่ละช่วงชีวิตเลยค่ะ

นอกจากนี้ Dr. Chris Peterson ยังเขียนสรุปไว้อีกว่า “การทำความเข้าใจ VIA Character Strength ไม่เพียงแต่ทำให้คนหนุ่มสาวมีความสุขมากขึ้น มีสุขภาพดีขึ้น และเชื่อมโยงทางสังคมมากขึ้นเท่านั้น แต่ยังช่วยให้พวกเขาทำผลงานได้ดีในการเรียน ปรับตัวไปตามสถานการณ์ได้ดี และมีประสิทธิผลมากขึ้นในการทำงาน ดังนั้น การเอาใจใส่และการทำความเข้าใจ Character Strength ของคนหนุ่มสาวไม่ใช่สิ่งฟุ่มเฟือยสำหรับสังคมของเรา แต่เป็นความจำเป็นอย่างยิ่ง” อีกด้วยค่ะ

โดยสรุปแล้ว การทำความเข้าใจ VIA Character Strength ก็เหมือนเป็นการขุดลึกลงไปยังฐานของภูเขาน้ำแข็งภายใต้จิตใจของเราทุกคนที่ไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า เพื่อทำความเข้าใจถึงสิ่งที่รองรับการกระทำ ความคิด และสิ่งที่เราให้คุณค่า ซึ่งสิ่งนั้นเป็นแรงผลักดันให้เราดำเนินชีวิตต่อไปในแต่ละวันด้วยความไม่ยากลำบาก สิ่งนี้นอกจากจะทำให้เราเข้าใจตัวเองมากขึ้นแล้ว ยังทำให้เราสามารถดึงจุดแข็งของตัวเองมาจัดการกับสถานการณ์ที่ยากลำบากเมื่อโลกของเราหมุนเร็วจนตามแทบไม่ทันและสามารถดำเนินชีวิตให้มีความสุขทั้งกายใจค่ะ นอกจากนี้เรายังสามารถเข้าใจผู้อื่นได้ดีขึ้นและสามารถรักษาความสัมพันธ์กับผู้คนรอบข้าง ลดความขัดแย้ง และเพิ่มความร่วมมือ (Collaboration) เพื่อให้สามารถทำงานให้มีประสิทธิภาพ มุ่งสู่เป้าหมายและความสำเร็จไปพร้อม ๆ กันด้วยรอยยิ้มได้ค่ะ

ขอขอบคุณข้อมูลอ้างอิงจาก
https://www.viacharacter.org

https://posproject.org/character-strengths/

https://positivepsychology.com/classification-character-strengths-virtues/