เกมที่แฟร์ + เพื่อนที่แชร์ + กติกาที่ชัด บาลานซ์การแข่งขันกับความร่วมมือยังไง ให้เกิดความปลอดภัยทางด้านจิตใจหรือ Psychological Safety

เวลาทำงานเป็นทีม คิดว่าหลายคนคงเคยเจอบรรยากาศ “ชิงดีชิงเด่น” กันอยู่บ้าง…
บางทีในที่ประชุมก็ต้องแข่งกันแสดงผลงาน แสดงความคิดเห็น ใครเสนอไอเดียมากกว่าก็เหมือนจะถูกมองว่าดีกว่า จนความร่วมมือที่ควรมี…..กลายเป็นการแข่งขันกันเองมากกว่าการสร้างผลงานร่วมกัน 

จริง ๆ แล้ว การแข่งขันไม่ใช่เรื่องผิด เพราะมันเป็นเครื่องมือกระตุ้นให้เราสามารถพัฒนาตัวเองและกล้าขยับไปข้างหน้า แต่ปัญหาคือ… ถ้าแข่งขันบนพื้นฐานของ “ความกลัว” ไม่ว่าจะกลัวไม่เก่งพอ กลัวเสียหน้า หรือกลัวไม่ได้เครดิตก็ตาม

สมองของเราจะเปิดวงจร Mirror Neurons ที่คอยสะท้อนอารมณ์ของกันและกัน
งานวิจัยล่าสุดของ Rasmussen & Bliss ปี 2014 ชี้ให้เห็นว่า เราอาจเข้าใจความคิด อารมณ์ และความรู้สึกของผู้อื่นได้  ราวกับว่ากำลังเจอสภาวะทางจิตใจหรืออารมณ์แบบเดียวกัน ผ่านการทำงานของ Mirror Neurons


ดังนั้น หากในทีมมีการแข่งขันกันตลอดเวลา จนทำให้มีใครสักคนแสดงความระแวง กดดัน หรือหวาดกลัว อารมณ์นั้นจะถูกสะท้อนและแพร่กระจายเหมือน ไวรัสทางอารมณ์ ลองคิดถึงผลลัพธ์สิคะ บรรยากาศการทำงานจากที่เฮฮา ๆ ในทีมคงค่อย ๆ หม่นลง ทุกคนหันมาโฟกัสที่การแข่งขัน และการ “เอาตัวรอด” แทนที่จะสร้างสรรค์หรือช่วยกันยกระดับผลงาน

หัวใจสำคัญจึงอยู่ที่ การบาลานซ์ระหว่าง Competition กับ Collaboration โดยเฉพาะในฐานะหัวหน้าทีมหรือคนในทีม ว่าเราจะออกแบบการทำงานยังไงให้ทีมยังคงมี “ไฟ” จากการแข่งขันแต่ก็มี “พลัง” จากความร่วมมือ

หรือพูดอีกอย่างคือเราจะสามารถสร้าง “Healthy Rivalry” ที่เป็นการแข่งกันเพื่อยกระดับความสามารถและผลงานของกันและกัน ไม่ใช่แข่งเพื่อเหยียบย่ำกันได้อย่างไรบ้าง เพื่อให้ทีมไม่ติดกับดักของการแข่งขันที่บั่นทอน แต่ได้ประโยชน์จากพลังมันเต็ม ๆ

Healthy Rivalry มีประโยชน์ตรงที่มันกระตุ้นให้ทีม อยากเก่งขึ้น โดยไม่ทำลายความสัมพันธ์ ทุกคนยังรู้สึกว่าเราเป็นพวกเดียวกัน เพียงแต่ผลักดันกันและกันให้ดีกว่าเดิม ตัวอย่างองค์กรระดับโลกอย่าง Google ใช้แนวคิดนี้จริง ผ่านกิจกรรม Hackathon ที่เปิดพื้นที่ให้พนักงานและนักพัฒนาจากทั่วโลกมาลงสนามแข่งกันพัฒนาไอเดียใหม่ๆ 

สิ่งที่น่าสนใจคือ แม้จะเป็นการแข่งขัน แต่ Hackathon ของ Google ก็ถูกออกแบบให้เน้น “การแชร์” และ “การเรียนรู้ข้ามทีม” ด้วย นั่นจึงทำให้ทุกคนได้ทั้งแรงบันดาลใจจากการแข่งขัน และความรู้ใหม่จากการร่วมมือไปพร้อมกันค่ะ

ดังนั้น สิ่งที่สำคัญคือการสร้างสนามที่ปลอดภัยให้ทุกคนกล้าเล่น กล้าโชว์ และกล้าช่วยเหลือกันเพราะสุดท้ายแล้ว บรรยากาศของทีมไม่ต่างจากเกม ถ้าเกมสนุก ยุติธรรม และทุกคนมีโอกาสเฉิดฉาย คนก็อยากกลับมาเล่นใหม่ทุกวัน 

3 วิธีบาลานซ์ทีม แข่งก็ได้ ร่วมมือก็ดี

1. Gamify (with intent) เกมแฟร์ ทีมไฟลุก

การมี “เกม” ที่กติกาชัด วัดผลตรงไปตรงมา ทำให้ทุกคนรู้ว่าอะไรคือสิ่งที่ทีมให้คุณค่าจริง ๆ ลองนึกภาพการประกวดไอเดียกันในทีม ถ้าเกณฑ์ในการให้คะแนนคลุมเครือ การตัดสินก็อาจจะถูกตั้งคำถาม แต่ถ้าวัดจาก กติกาที่มีข้อกำหนดชัดเจน และบอกกล่าวให้ทุกทีมรู้ล่วงหน้า เช่น “คุณภาพของไอเดีย” + “ผลกระทบต่อทีม/ลูกค้า” → ทุกคนก็พร้อมทำเต็มที่ และกล้าเสนอผลงาน เพราะมั่นใจว่าความพยายามของตนจะถูกเห็นอย่างยุติธรรม


2. Make collaboration part of the game นับความร่วมมือเป็นส่วนหนึ่งขอเกมส์

การช่วยเพื่อน แบ่งปัน หรือเป็นฮีโร่เงียบ ๆ ก็ควรนับเป็นแต้มเช่นเดียวกับการเป็นดาวเด่น ในโปรเจกต์เดียวกัน บางคนเก่งเสนอหน้าห้อง บางคนเก่งหาข้อมูล บางคนทำสไลด์สวย ถ้าเกมให้เครดิตเฉพาะ “ดาวเด่น” ก็จะทำให้คนที่เหลือก็จะเก็บงำ ไม่กล้าแชร์ แต่ถ้าการหนุนเพื่อนถูกยกให้มีค่าเท่ากัน เพียงแค่คิดบรรยากาศจะเปลี่ยนทันที เพราะทุกคนจะกล้าหยิบของดีออกมา เพราะรู้ว่าตัวเองจะไม่ถูกลดคุณค่าแม้ไม่ได้อยู่แถวหน้า

3. Keep it clear and consistent กฎไม่แกว่ง เกมไม่พัง

ไม่มีอะไรบั่นทอนใจไปกว่ากติกาที่เปลี่ยนกลางทางค่ะ
ถ้าวันนี้บอกว่าวัดจากคุณภาพ แต่พอถึงเวลาจริงกลับเลือกตามความสนิท “คนนี้ลูกน้องชั้น” แบบนี้ความเชื่อใจก็หายไปทันที แต่ถ้าเกณฑ์ถูกสื่อสารตั้งแต่ต้น ใช้กับทุกคนแบบเดียวกัน ทีมจะเชื่อมั่นในระบบ และเมื่อวางใจแล้ว พวกเขาจะกล้าพูด กล้าลอง และกล้าเสี่ยงกับไอเดียใหม่ ๆ โดยไม่กลัวว่าความผิดพลาดจะถูกตัดสินอย่างไม่แฟร์

ฝากไว้นะคะ หลักง่าย ๆ ที่สร้างพื้นที่ปลอดภัยให้กับทีมคือ “เกมที่แฟร์ + เพื่อนที่แชร์ + กติกาที่ชัด = ทีมที่อยากกลับมาเล่นด้วยกันทุกวัน”

การแข่งขันทำให้ทีมมีไฟ การร่วมมือทำให้ทีมมีพลัง และเมื่อกติกาชัดเจนและแฟร์พอ ทีมจะมีบรรยากาศที่ทุกคน “กล้าแข่ง กล้าช่วย และกล้าล้มแล้วลุกใหม่” ซึ่งทั้งหมดนี้คือเชื้อเพลิงที่จะพาทีมไปไกลกว่าที่คิด

เพราะฉะนั้น ทีมที่ทรงพลังที่สุด ไม่ใช่ทีมที่ไม่มีการแข่งขันและก็ไม่ใช่ทีมที่ทุกคนเอาแต่ตามใจซึ่งกันและกันแต่คือทีมที่รู้จัก บาลานซ์ Competition กับ Collaboration
ภายใต้สนามที่ทำให้คนรู้สึกมั่นใจพอจะลอง กล้าโต้แย้ง และพร้อมจะไปไกลด้วยกันค่ะ


Reference 
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36151909/
https://positivepsychology.com/mirror-neurons/
https://info.devpost.com/customer-stories/google-hackathons-on-devpost?utm_ 
https://blog.google/technology/developers/hash-code-2022-returns-new-look/?utm_ 
https://cloud.google.com/events/lookerhackathon-24?utm_
https://www.callcentrehelper.com/competition-vs-collaboration-257951.htm